Swales, een multifunctioneel watersysteem

De term ‘swale’ is ontstaan in de permacultuur. Het is een ondiepe geul of greppel die aangelegd wordt op de contourlijnen van het landschap met als doel om water te verzamelen. De grond uit de greppel wordt als een dijkje naast de swale gelegd en deze verhoging wordt zoveel mogelijk afgedekt met groenafval (mulch). Door planten en bomen te laten groeien op de verhoging, ontstaat er een natuurlijke diversiteit.

Bij vlakke landschappen in warme klimaten worden de verhogingen aan de zuidkant geplaatst, zodat de bomen voor schaduw zorgen en zo waterverdamping tegen kunnen gaan. In koude klimaten is het precies omgekeerd en op hellingen zijn de verhogingen lager geplaatst. Op deze manier wordt het water langer vastgehouden en worden de verhogingen langzaam gevoed met water. Door wind, regen en tijd zal een swale langzaam dichtslibben en dit geeft een enorme rijke voedingsbodem.

Verbindingen tussen vijvers

Een swale kan ook dienen als verbinding tussen meerdere vijvers. Deze verbinding kan bijvoorbeeld langs de groentetuin, het voedselbos of de boomgaarden worden aangelegd om zo voor een natuurlijke irrigatie te zorgen. Maar, een swale kan ook water afvoeren in gebieden waar (tijdelijk) teveel water staat. Het is dus geen kanaal waar altijd water in staat. Bij de aanleg wordt nauwkeurig gekeken hoe de contourlijnen liggen in het landschap. In Nederland zijn de contourlijnen niet altijd aanwezig, maar veel vlakke landschappen hebben toch vaak een lichte helling, ook al is het maar één of twee procent.

Natuurlijk en veelzijdig principe

Een swale is eigenlijk een natuurlijk principe dat je terug kunt vinden in de natuur. Juist in Nederland met het deltalandschap zijn ze goed te zien. In de geschiedenis van een rivier ontstaan er in de loop der jaren verhogingen langs de oevers. Dit effect ontstaat door de hoogtij en laagtij. Daarnaast zijn de oevers en het land daarachter het meest vruchtbaar. Het principe van een swale is in alle klimaten toe te passen. In woestijnen is het bijvoorbeeld dé oplossing om het droge gebied weer groen te maken. Hier worden de swales wel breder gemaakt, zodat ze zoveel mogelijk regen kunnen opvangen. In de film ‘Greening the Desert’ van Geoff Lawton wordt dit ook mooi getoond.